سیستم روشنایی ماشین
سیستم روشنایی ماشین یکی از اصلی ترین قسمتهای هر ماشین سیستم روشنایی ماشین و چراغ ماشین آن می باشد .بدون سیستم روشنایی ماشین در جاده ها تبدیل به وسیله ای خطرناک می شود.
طبق قوانین راهنمایی و رانندگی، هر ماشین باید مجهز به چراغهای کوچک جهت تشخیص عرض خودرو در تاریکی، چراغ جلوی اصلی با دو حالت نور بالا و نور پایین، راهنما و فلاشر، چراغ ترمز و دنده عقب باشد.
طراحی و تنظیمات چراغها باید به گونه‌ای صورت بگیرد که امکان مشاهده خودرو از فاصله مشخص برای دیگران فراهم باشد. چراغهای اصلی نیز باید تا فاصله مشخصی که به صورت استاندارد تعیین شده، بتوانند امکان مشاهده اشیا را فراهم کنند. همچنین امروزه چراغهای مه‌شکن جزو تجهیزات اجباری خودروها در بسیاری از کشورها هستند.
سیستم روشنایی ماشین در تمامی خودروها، دو حالت چراغ اصلی وجود دارد که یکی برای حالت نور پایین و دیگری نور می باشد.
چراغهای اصلی جلو باید حد‌فاصل ۷۰ الی ۱۳۵ سانتی‌متری از سطح زمین در جلوی خودرو نصب شده باشند.
تنظیم چراغ ماشین باید طوری باشد که در حالت نور پایین، تا ۳۵ متری و در حالت نور بالا تا ۱۵۰ متر امکان مشاهده اشیا را فراهم کند.
در بسیاری از ماشین ها، یک لامپ مشترک با دو چراغ داخلی تحت عنوان H4 برای نور بالا و پایین موجود است که با دسته راهنما بین یکی از این دو حالت سوئیچ می‌کند. هر چراغ مجهز به فیوز مستقل در جعبه فیوز است که در صورت سوختن، چراغ مربوطه روشن نمی‌شود. در برخی دیگر از خودروها لامپ‌های مستقل برای نوربالا و پایین (H7) در نظر گرفته شده که به دلیل مستقل بودن، امکان روشنایی همزمان نور بالا و پایین را فراهم می‌کند .
از نظر الکتریکی، دسته راهنما فرمانده سیستم است و با درگیرشدن هر یک از کنتاکت‌ها توسط راننده، از طریق فیوز تغذیه خودش جریان برق را راهی مدار لامپ ها می‌کند.
در برخی ماشینها برای لامپها رله مستقل در نظر گرفته شده که با دریافت ولتاژ، تحریک شده و از طریق تغذیه مستقل چراغها را روشن می‌کند تا بدین ترتیب دسته راهنما و فیوز آن زیاد جریان عبور نکند و خراب نشود. خرابی و عیب‌یابی این سیستم عموما چندان پیچیده نیست
در صورت روشن نشدن تمامی لامپها، احتمال دارد ارتباط سوکت دسته راهنما قطع شده یا فیوز دسته راهنما سوخته باشد. اما اگر یکی از کنتاکت‌ها کار نکند، احتمال دارد ناشی از سوختن فیوز یا خرابی رله همان کنتاکت باشد
برخی خودروها برای لامپ‌های چپ و راست فیوز مستقل دارند. مکانیسم سیستم مه‌شکن و عیب‌یابی آن نیز کاملا مشابه چراغهای اصلی است اما هر کنتاکت مه‌شکن به طور مستقل مه‌شکن‌های جلو و عقب را روشن می‌کند.
در ماشین های مالتی پلکس، فرآیند عیب‌یابی توسط دستگاه عیب‌یاب انجام می‌شود اما کنترل فیوزها و تعویض آنها مانند ماشین های معمولی می باشد
چراغ راهنما و فلاشر چراغهای راهنما، توسط قطعه‌ای به نام اتوماتیک راهنما فعال می‌شوند.
اتوماتیک راهنما از دو قطعه مستقل دسته راهنما و کلید فلاشر فرمان می‌برد.
ساختار داخلی اتوماتیک راهنما یک مدار تایمر و یک رله را شامل می شود که با قرار گرفتن هر چراغ در مسیرش، به طور متناوب آن را خاموش و روشن می‌کند. در ماشینهای قدیمی اتوماتیک راهنما در واقع یک کنتاکت حرارتی (بیمتال) است که با جریان برق گرم شده و مدام قطع و وصل می‌شود.
با حرکت دسته راهنما برای فعال‌کردن هر جهت، چراغهای آن قسمت توسط دسته راهنما به اتوماتیک راهنما متصل شده و چشمک می‌زنند.
کلید فلاشر نیز تمامی چراغها را به اتوماتیک متصل می‌کند و موجب چشمک زدن تمامی چراغ های راهنما می‌شود.
نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که اتوماتیک راهنما به مقاومت مدار حساس است در نتیجه با سوختن هر یک از لامپها در طرفین، سرعت چشمک زدن آن سریع‌تر می‌شود.
اگر سیستم راهنما و فلاشر کلا کار نکند، احتمال دارد فیوز اتوماتیک یا خود اتوماتیک سوخته باشد اما کار نکردن هر سمت ناشی از سوختن فیوز آن قسمت یا خرابی دسته راهنماست.
گاهی خرابی اتوماتیک راهنما به صورت پیوسته روشن ماندن چراغهای راهنما بروز می‌کند.
در خودروهای امروزی، اتوماتیک راهنما دیگر وجود نداشته و کنترل واحد مرکزی(ECU) تمامی این وظایف را بر عهده دارد و مشکلات آن با دستگاه عیب‌یاب قابل تشخیص است.
چراغ کوچک پله اول دسته راهنما در هر خودرویی، چراغ کوچک را روشن می‌کند تا عرض خودرو را در تاریکی شب از فاصله ۱۵۰ متری قابل رویت کنند. به طور همزمان، چراغهای صفحه کیلومتر و کلیدهای کابین نیز روشن می‌شوند . فرآیند عیب‌یابی این سیستم نیز مشابه چراغهای اصلی است اما در نظر داشته باشید که این سیستم تک‌کنتاکت است.
همچنین برخی خودروها ۲ الی ۳فیوز مستقل برای چراغ کوچک دارند که یکی از آنها جهت تغذیه نور کابین است.
چراغ دنده عقب چراغ دنده عقب فقط از دنده عقب روی گیربکس فرمان می‌گیرد. خرابی این مجموعه نیز روشن نشدن لامپ است که از سه حالت بیشتر خارج نیست یا فشنگی از تنظیم خارج شده یا سوکت آن قطع شده و یا فیوز لامپها سوخته است.
روشن نشدن هر چراغ ماشین نیز عموما ناشی از خرابی همان چراغ است.
لازم به ذکر است که برخی خودروها فقط دارای یک چراغ دنده عقب هستند.
چراغ ترمز
در بسیاری از خودروها، لامپ‌های ترمز عقب دو کنتاکت هستند که یک کنتاکت آنها چراغ کوچک عقب و یک کنتاکت پدال ترمز است.
چراغهای ترمز دارای یک فیوز بوده و از سوئیچ پدال ترمز فرمان می‌گیرند. در صورتی که سوئیچ پدال از تنظیم خارج شود، چراغهای ترمز یا دائم روشن می‌مانند یا کلا روشن نمی‌شوند که در این صورت سوئیچ پدال باید تنظیم شود.
کاسه چراغ گذشته از مباحث مربوط به بخش‌های الکتریکی سیستم روشنایی، سلامت خود کاسه چراغ ماشین نیز اهمیت بالایی دارد
طلق یا شیشه چراغها باید همواره سالم و تمیز بوده و در صورت کدری باید سریعا مشکل آن را با سنباده و پولیش برطرف کنید یا در صورت لزوم چراغ ماشین را تعویض کرد. در نظر داشته باشید که استفاده از لامپ‌های با توان بالاتر، ضمن کشیدن جریان زیاد از باتری، به دلیل تولید حرارت زیاد کاسه چراغ و آیینه داخلی آن را زودتر از حد معمول کدر می‌کنند.
در صورتی که آب به داخل کاسه چراغ نفوذ می‌کند، حتما شکستگی یا خرابی واشر یا چسب اتصالات کاسه چراغ جود دارد.
گاهی خرابی واشرهای سوکت چراغها نیز موجب بروز این مشکل می‌شوند. تنظیمات مربوط به کاسه چراغ را جدی گرفته و حتما در صورت باز شدن کاسه چراغ، به یک متخصص مراجعه شود.
